Of je nu (top)sporter bent of je hebt een drukke baan, in beide gevallen belast je je lijf. Dit heet ‘belasting’. Belastbaarheid is de mate waarin je lijf met de druk kan omgaan. Als sporter heb je rustdagen en bij een drukke baan heb je weekend (als je tenminste niet doorwerkt). Tijdens deze dagen spreek je over herstel. Samengevat, belasting wordt door je lijf opgepakt door de mate van belastbaarheid en je herstel. Is het zo simpel?
Psychologische factoren en sociale factoren
Helaas, het ligt wat ingewikkelder. Ons lijf zit complexer in elkaar. Promotieonderzoek van Michel Brink heeft uitgewezen dat ook rekening moet worden gehouden met psychologische en sociale factoren. Grote psychologische druk van ouders of coaches, conflicten met medespelers of stress door problemen in relaties thuis, op school of op de werkvloer, kunnen leiden tot extra belasting. Ook voor deze stressoren geldt dat je meer of minder belastbaar bent (Sportgericht, 2014). Het komt er op neer dat naast de fysieke belasting, belastbaarheid en herstel ook psychosociale factoren een rol spelen. Hierbij kun je denken aan stress op het werk, conflicten die je hebt, hoe je omgaat met problemen en het gevoel grip op je leven te hebben.
Grenzen
Bestaande opvattingen over belasting (zeker in de sport) zijn gemiddeld genomen sterk fysiologisch georiënteerd en houden weinig rekening met individuele verschillen en de invloed van psychosociale factoren. In de sport ontstaan veel blessures door contact met tegenstanders, maar uit onderzoek blijkt dat veel stress leidt tot verhoogde spierspanning, verminderde alertheid en beperking van je gezichtsveld, waardoor de kans op blessures toeneemt (Sportgericht, 2014). Bij een maatschappelijke carrière is het niet veel anders. Een bewijs is het grote aantal burn-outs vandaag de dag onder twintigers en zelfs onder tieners. Fysiek gezien zouden zij tenslotte behoorlijk belastbaar moeten zijn.
Een praktisch voorbeeld
In de jaren dat ik op het hoogste amateurvoetbal speelde, zijn mijn blessures (gelukkig) op één hand te tellen. De zwaarste blessure heb ik gehad toen ik vierentwintig jaar was. Fysiek was ik op mijn hoogtepunt. Toch raakte ik geblesseerd aan mijn lies. Van bewegingen waar ik voorheen niet geblesseerd van raakte, ontstond nu een liesblessure. Fysiek was er geen verschil in belasting. Echter, in deze periode eindigde een lange relatie. Deze psychosociale factor is – achteraf bezien – de oorzaak geweest waardoor ik niet optimaal met de belasting ben omgegaan en als gevolg daarvan een blessure heb opgelopen.
Haptonomie
Het omgaan met druk, stress en last is een thema waar ik in mijn praktijk aan werk. Vaak hebben mensen een idee hoe zij omgaan met druk. Lijfelijk is dit vaak anders dan de gedachte er over. Door gesprek, oefeningen en op de behandelbank kun je bewust worden hoe je met druk omgaat. En bovendien kan er getraind worden beter met druk om te gaan. Want je kunt echt hard werken en geen burn-out krijgen én je kunt als sporter beter presteren als de fysieke en psychosociale druk toeneemt.
